۱۰ فیلم درباره نویسندگی که الهام‌بخش هستند

هیچ‌چیز مثل کلمات و منشأ کلمات (یعنی کتاب) نمی‌تواند ذهن یک نویسنده را شخم بزند. با این حال نویسنده می‌تواند از هر چیزی انگیزه یا الهام بگیرد. فیلم و مستند هم می‌توانند برای یک نویسنده الهام‌بخش باشند. در اینجا چند فیلم درباره نویسندگی معرفی کرده‌ام.

هوشنگ گلشیری در جایی گفته است:

الهام‌گرفتن از فیلم و دیگر چیزها

به‌طور روشن و شفاف باید بگویم: نویسنده همواره باید دریچه‌های ورودی ذهنش را به‌روی جزئیات مفید باز بگذارد.

اگر دریچه‌ها فعال باشند هر چیزی که با حواس پنجگانه و ذهن و روح قابل دریافت باشد الهام‌بخش خواهد بود.

تماشای فیلم درباره نویسندگی یا فیلم‌هایی که به هر شکل ربطی به زندگی یک نویسنده یا فرایند نوشتن دارند، همیشه برای من جذاب و نیروبخش بوده است.

نمی‌دانم اولین‌بار کدام فیلم من را مجذوب سلوک و سبک زندگی نویسنده کرد. فیلم خانم پاتر (زندگی بئاتریس پاتر) برایم خیلی خیلی جذاب بود.

معرفی چند فیلم درباره نویسندگی و نوشتن

تا به حال ده‌ها فیلم با موضوع نویسندگی ساخته شده است. در بعضی از آن‌ها داستان فیلم زندگی نویسنده واقعی را تصویر کرده است. در بعضی هم نویسنده‌ها فرضی بوده‌اند.

تماشای فیلم درباره نویسندگی برای کسی که می‌خواهد بنویسد یک حس گرم شبیه پیدا کردن یک آشنا در غربت دارد. فیلم‌های این فهرست داستانی‌اند. می‌توانید فیلم‌های مستند دربارۀ نویسندگان را هم مرور کنید.

۱. عجیب‌تر از داستان (۲۰۰۶)

فیلم عجیب‌تر از داستان (Stranger than fiction) محصول سال ۲۰۰۶ میلادی‌ست. ما با دو داستانِ اخلاقیِ موازی مواجه هستیم.

از یک طرف یک مأمور مالیات را داریم که عاشق شده است. عشق او به دخترِ نانوا، خلافِ همۀ قوانینِ حرفه‌ای یک مأمور مالیات است.

در طرف دیگر داستان فیلم درباره نویسنده است. نویسندۀ انزواطلبی را داریم که بدون آنکه بداند در حال نوشتن داستان زندگی مأمور مالیات است.

تلاقی غیرمعمولِ خواستۀ هارولد کریک و نویسندۀ داستان، هر دو طرف را بر سر یک تصمیم اخلاقی مردد می‌کند.

از جذابیت‌های فیلم عجیب‌تر از داستان این است که برخلاف فیلم‌های ایرانی، نویسندۀ فیلم واقعاً یک نویسنده است. تصویری که از او می‌بینیم، نحوۀ فکر کردنش، نحوۀ الهام‌گرفتنش، دقتش در جزئیات و… همگی برای یک نویسندۀ حرفه‌ای آشنا هستند.

بخشی از فیلم درباره نویسندگی است و بخشی دربارۀ انسان. کارن آیفل زنِ نویسنده‌ای است که به نوشتن تراژدی شهرت دارد. حالا او که گرفتار سدنویسندگی (writers block) شده، باید بین تراژدی برای داستانش و تراژدی برای قهرمان داستانش یکی را انتخاب کند.

ویل فرل، اما تامپسون، داستین هافمن و مگی گیلن‌هال بازیگران اصلی این فیلم هستند.

۲. شورش در رای (۲۰۱۷)

این یکی از جذاب‌ترین فیلم‌ها درباره یک نویسنده واقعی است. Rebel in the Rye دربارۀ زندگی و نوشتن جی. دی. سلینجر مشهور است.

سلینجر با کتاب ناتور دشت شهرتی جهانی یافت. اما برای نوشتن این رمان که به‌نوعی بازگویی زندگی شخصی‌اش است، رنج‌های بسیاری کشید.

سلینجر پیش از شروع جنگ جهانی اول به یک دختر جوان دل می‌بندد. به‌زودی او به جنگ می‌رود و قبل از یک عملیات سخت می‌فهمد دوست‌دخترش با چاپلین ازدواج کرده.

در نهایت دخترک برای چاپلین شش هفت بچه آورد و سلینجر چند کتاب نوشت و اجازۀ چاپ هیچکدام را نداد.

با تماشای این فیلم درباره نویسندگی سلینجر چیزهای درس‌آموزی یاد می‌گیرید. همچنین با کارکرد رنج و صبر در فرایند خلق اثر آشناتر می‌شوید.

۳. تالکین (۲۰۱۹)

به‌نظرم مهمترین ویژگی یک فیلم درباره نویسندگی نمایش دقیق جزئیات دربارۀ فرایند نوشتن است.

جی. آر. آر. تالکین نویسنده‌ای است که تأثیر مهمی بر ادبیات و سینما گذاشت. او برای داستان‌هایش ۱۵ زبان خیالی اختراع کرد که دستور زبان و جزئیات دارند.

تالکین منبع الهام چند فیلم سینمایی (ارباب حلقه‌ها) شد. شاید بیشتر مردم نام تالکین را با ارباب حلقه‌ها بشناسند نه قدرتش در زبان‌شناسی و زبان‌سازی.

عظمت کار و تخصص تالکین آنقدر ارزشمند است که دستمایۀ خیال‌پردازی‌ها و فیلم‌های مختلف شود. اما یک فیلم درباره نویسنده باید به‌خوبی بزرگی کار او را نشان بدهد.

فیلم سینمایی تالکین که در ۲۰۱۹ روی پرده رفت، دربارۀ سال‌های جوانی زندگی جی. آر. تالکین است.

جالب است بدانید تالکین ابداً میل نداشت ارباب حلقه‌ها به فیلم تبدیل شود.

۴. پای چپ من (۱۹۸۹)

خیلی اوقات از من می‌پرسند «وقتی تمرکز ندارم، مشکل دارم و تحت فشارم چطور ممکن است بتوانم بنویسم؟». من جواب می‌دهم: «نویسنده باید بنویسد، حتی در سختی».

اجازه بدهید درگوشی به شما بگویم: خودم هم گاهی چنان بی‌تمرکز و گرفتار می‌شوم که توان کار کردن روی رمانم را از دست می‌دهم. طبیعی‌ست، ما آدمیم.

با این حال فیلم پای چپ من نسخۀ خوبی برای روزهای گرفتاری و افسردگی ما خواهد بود. این اثر فقط یک فیلم درباره نویسندگی نیست بلکه داستانی دربارۀ زندگی است.

این فیلم درباره نویسنده کتابی به همین نام است. کریستی براون دچار فلج مغزی است. تنها عضو دارای حرکت کریستی پای چپ او است، پایی که ابزار نوشتن یک کتاب می‌شود.

کریستی براون شاعر و نقاش ایرلندی بود که با پای چپش موفق به خلق آثار هنری مختلفی شد. دنیل دی لوئیس نقش اصلی فیلم زندگی براون را بازی کرده است.

دی لوئیس به‌خاطر بازی در این نقش برندۀ اسکار و جایزۀ بفتا شد.

۶ و۷. همه چیز حقیقی‌ست: دربارۀ نویسندگی شکسپیر (۲۰۱۸)

ویلیام شکسپیر از مهمترین و الهام‌بخش‌ترین نویسندگان سراسر تاریخ است. او در مهمترین نوع ادبی یعنی تراژدی یک نویسندۀ چیره‌دست بود.

آثار شکسپیر از جمله هملت، رومئو و ژولیت، اتللو، شاه لیر، مکبث و… همچنان پرمخاطب هستند.

شکسپیر که از اساطیر و لایه‌های عمیق روح انسان در خلق آثارش الهام می‌گرفت، توانسته داستان‌هایی عمیق و انسانی خلق کند.

فیلم All is true آخرین روزهای زندگی شکسپیر را روایت می‌کند. البته این فیلم تنها فیلم درباره نویسندگی شکسپیر نیست. فیلم شکسپیر عاشق (Shakespeare in Love) دیگر فیلم درباره این نویسنده است.

فیلم شکسپیر عاشق وفاداری خیلی کمی به واقعیت دارد و در واقع فقط زندگی نویسنده را دستمایۀ داستان‌پردازی کرده است. این فیلم ساختۀ ۱۹۹۹ میلادی است و برندۀ ۷ اسکار شده است.

شکسپیر عاشق یک فیلم درباره فرایند نویسندگی رومئو و ژولیت است و از این جهت، مخاطب را با زیر و بم فرایند نوشتن درگیر می‌کند.

۸. می‌توانی من را ببخشی؟ (۲۰۱۸)

تماشای فیلم درباره نویسنده جذابیت خودش را دارد. اما نظرتان دربارۀ فیلمی که به زندگی یک جاعل ادبی می‌پردازد چیست؟

لی اسرائیل (Lee Israel) تا سال‌ها به‌عنوان نویسنده شناخته می‌شد. اما فیلم می‌توانی ببخشی درباره نویسندگی او نیست.

اسرائیل در سال ۲۰۱۸ در یک کتاب جدید اعتراف کرد یک کپی‌کار و جاعل ادبی است. اعترافات او بلافاصله دستمایه ساخت یک فیلم شد. Can You Ever Forgive Me با بازی ملیسا مک‌کارتی ماجرای زندگی قلابی لی اسرائیل را روایت می‌کند.

می‌توانی من را ببخشی یک فیلم درباره نوشتن دور از اخلاق و شرافت است. در عین حال، ماجرای فیلم روایتگر پیچ‌وتاب‌های یک مسئلۀ اخلاقی است.

۹ و ۱۰: نویسنده و جنایت (پنجره مخفی و میزری)

استیون کینگ از جمله محبوب‌ترین نویسندگان جهان است. از آثار کینگ تا امروز چندین فیلم سینمایی اقتباس شده است.

درخشش (shining)، مسیر سبز (green mile)، رستگاری در شاوشنگ (The Shawshank Redemption) از جمله داستان‌هایی هستند که اقتباس سینمایی موفقی داشته‌اند.

اما برویم سراغ کار خودمان. کینگ در رمان پنجره مخفی (Secret window) داستان نویسنده‌ای را روایت می‌کند که پس از خیانتِ همسرش، با ماجراهایی عجیب مواجه می‌شود.

قهرمان فیلم پنجره مخفی ۲۰۰۴ (با بازی جانی دپ) برای فراموش کردن ماجراهای زندگی خصوصی، به خانۀ ییلاقی‌اش می‌رود. او تلاش می‌کند رمان جدیدش را تمام کند اما رخدادهای شوم مانعش می‌شوند.

راستش را بخواهید من رمان‌ها را به اقتباس سینمایی‌شان ترجیح می‌دهم. اما پایان‌بندی فیلم پنجره مخفی به‌مراتب از پایان‌بندی رمان بهتر از آب درآمده.

رمان پنجرۀ مخفی با نام «راز» در ایران ترجمه شده است.

پنجره مخفی تنها فیلم با موضوع نویسندگی نیست که از آثار کینک اقتباس شده.

استیون کینگ یک بار دیگر و در داستان میزری به زندگی یک نویسنده پرداخته است. فیلم میزری (۱۹۹۰) درباره نویسنده موفقی است که دچار یک حادثه می‌شود.

وقتی چشم باز می‌کند با زنی مواجه می‌شود که مشغول پرستاری از او است. زن که ظاهراً یکی از طرفداران او هم هست، نویسندۀ داستان را وارد ماجراهای هولناکی می‌کند.

البته که سبک نوشتن استیون کینگ برای همه محبوب نیست. بعید هم می‌دانم نویسندگان تا این حد درگیر رخدادهای جنایی یا وحشتناک شوند. ولی به هر حال، خیال‌پردازی بخشی از ما است.

۱۱. یافتن فارستر (۲۰۰۰)

یک بازی درخشان از شان کانری در نقش یک نویسنده است. داستان فیلم دربارۀ رابطۀ پسری جوان به‌نام جمال با نویسنده‌ای است که دیگر نمی‌نویسد.

جمال که مشتاق به نوشتن است فاستر را پیدا می‌کند تا راه و رسم نوشتن را یاد بگیرد.

یافتن فارستر یادآور فضای معلمی-شاگردی زلالی‌ست که این روزها کمتر اثری از آن باقی مانده.

۱۲. ماشین تحریر کالیفرنیا (۲۰۱۶)

فیلم ماشین تحریر کالیفرنیا نه یک فیلم درباره زندگی نویسنده، که فیلمی دربارۀ ابزار نوشتن است.

این مستند دربارۀ نویسندگان و افرادی است که هنوز با ماشین تحریر سر و کار دارند. افراد مختلف با حرفه‌های متنوع از نویسنده گرفته تا تعمیرکار ماشین تحریر یا کلکسیونر و محقق در این فیلم دربارۀ احساس‌شان نسبت به ماشین تحریر حرف زده‌اند.

جالب است بدانید هنوز برخی از نویسندگان فرنگی با ماشین تحریر رمان می‌نویسند.

این فیلم همزمان نوستالژیک، الهام‌بخش و وسوسه‌انگیز است. شیوۀ روایی فیلم، کات‌های هوشمندانه و قصه‌گو بودنش بی‌شک برای هر نویسنده‌ای جذابیت دارد.

این فهرست به‌مرور کامل‌تر خواهد شد.

این نوشته مفید بود؟ با همرسانی آن در شبکه‌های اجتماعی، به نشر محتوای مفید کمک کنید.