همۀ ما خواندن و نوشتن را بلدیم، امّا «نوشتن» به‌شیوۀ حرفه‌ای، مثل هر کار دیگری، اصولی دارد. من سعی می‌کنم ۵ قانون نوشتن در وب و موبایل را که برای همه مفید است یادآوری کنم.
اگر یک نفر با یک جلسه حضور در کلاسِ تکواندو یا تماشای چند فیلم از جت‌لی و بروس‌لی می‌تواند رزمی‌کار شود، حتماً یک نفر می‌تواند با خواندن چنین مطلبی نویسنده شود.
قاعدۀ اول: استفاده از علائم سجاوندی (نقطه‌گذاری)
نقطه، خط تیره، علامت سؤال، علامت تعجب، ویرگول، نطقه‌ویرگول و دونقطه را «علائم سجاوندی» می‌نامیم.
اگر می‌خواهید از علائم سجاوندی استفاده کنید باید این قاعده را همواره به یاد داشته باشید:
علائم سجاوندی همواره به کلمۀ پیشین خود می‌چسبند و از کلمۀ بعدی یک فاصله دارند.
مثال:
از من می‌پرسی؟ از خودت بپرس.
استفاده از نقطه‌ویرگول به‌عنوان مکثِ طولانی اشتباه است، ولی خیلی‌ها این اشتباه را مرتکب می‌شوند.
قاعدۀ دوم: فاصله، بی‌فاصله و نیم‌فاصله
در فارسی برای بهبود خوانایی از فاصله‌گذاری قاعده‌مند استفاده می‌کنیم. این دو جمله را ببینید:
۱. پاک دستی یکی از معیار های مسئولیت در جمهوری اسلامی ایران است!
۲. پاک‌دستی یکی از معیارهای مسئولیت در جمهوری اسلامی ایران است!
یا این دو را بخوانید:
۱. اسب سواری همچنان یکی از مهم ترین سرگرمی های مردم ترکمن صحرا است.
۲. اسب‌سواری همچنان یکی از مهم‌ترین سرگرمی‌های مردم ترکمن‌صحراست.
- «ها» و «های» هیچوقت از کلمۀ متصل به خودشان فاصله ندارند، یا بی‌فاصله نوشته می‌شوند یا با نیم‌فاصله: گلدانها، گلدانها، سرزمینهای، سرزمینهای، کتابهای، کتابهای، انتخابها، انتخابها (البته با نیم‌فاصله خواناتر و شکیل‌تر است).
- «تر» و «ترین» همواره از کلمۀ متصل به خودشان جدا (با نیم‌فاصله) نوشته می‌شوند: دیوانه‌ترین، محبوب‌تر، بزرگ‌تر، قوی‌ترین. (استثناها: بهتر، بیشتر، کمتر، مِهتر، کِهتر.)
- «می» و «نمی» در فعل همواره با نیم‌فاصله نوشته می‌شود: می‌روم، می‌گذرم، می‌دانیم، نمی‌دانیم، نمی‌رویم، نمی‌خواهیم.
قاعدۀ سوم: سریاء (ی کوچک روی ـه: ۀ)
در دوران تحصیل شیوه‌های مختلفی از نوشتن را تجربه کرده‌ایم و همین موضوع باعث شلختگی در نوشتارمان شده است. بی‌ثباتی در تدوین کتابهای درسی سال‌هاست ادامه دارد.
مطابق با دستور خط فارسی استفاده از سریاء درست است: «تحفۀ درویش» به‌جای «تحفه درویش» یا «تحفه‌ی درویش».
در خط فارسی ما چیزی داریم به اسمِ «سریاء» که یعنی ی کوچولو روی ـه. مثلِ «تحفۀ درویش»، «تختۀ شنا»، «همۀ ما». این همزه نیست و طراحان فونتی که ی را همزه فرض کرده‌اند از روی ناآگاهی از خط فارسی مرتکب خطا شده‌اند. دربارۀ سریاء بیشتر بدانید و ببینید چطور می‌توانید آن را در موبایل و کامپیوتر اجرا کنید.
استفاده از ی بزرگ هم از دستاوردهای نظام آموزشی‌ست وگرنه از گذشته‌های دور سریاء معمول و رایج بوده است.
قاعدۀ چهارم: اعداد و علائم فارسی به‌جای عربی و انگلیسی
حروف در کامپیوتر بر اساس یونیکد نوشته می‌شوند نه فونت. ما چیزی به‌عنوانِ «فونت عدد فارسی» نداریم. نسخه‌های FuNm قلم‌ها هم درواقع نوشتۀ شما را به یونیکد درست ترجمه می‌کنند، بدون اینکه شما متوجهش شوید.
برای نوشتن عدد به فارسی باید یونیکد درست استفاده کنیم نه اینکه فونت را عوض کنیم.
اعداد فارسی و عربی در ۰ و ۴ و ۵ و ۶ تفاوت دارند. (عربی: ٠، ٤، ٥ و ٦)
گیومه در فارسی «» است نه “”.
ویرگول فارسی «،» است نه «,»
جداکنندۀ هزارگان در فارسی «٬» است. مثال: ۲۴٬۰۰۰. (Unicode: U+066C)
جداکنندۀ اعشار در فارسی «٫» است. مثال: ۲٫۵ (اغلب با «/» اشتباه نوشته می‌شود. مثلِ 3/5. (Unicode: U+066B)
علامت درصد فارسی «٪» است و «%» انگلیسی است. (Unicode: U+066A)
بسته به نوع فونت ممکن است شکل ظاهری این علائم کمی متفاوت باشد. همین علائم با فونتِ اصولیِ وزیر:
اگر می‌خواهید علائم را درست بنویسید می‌توانید از این راهنمای یونیکد استفاده کنید.
قاعدۀ پنجم: ی و ک فارسی به‌جای عربی
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی از صفحه‌کلیدهای عربی به‌جای فارسی استفاده می‌کنند. بنابراین اعداد و حروف عربی در کلماتی که می‌نویسند پرشمار است.
«ي» عربی است و «ی» فارسی‌ست.
«ك» عربی‌ست و «ک» فارسی‌ست.
استفاده از کیبورد فارسی به شما کمک می‌کند تا حروف را با یونیکد درست‌شان بنویسی
مطالعۀ بیشتر
برای مطالعۀ بیشتر و بهبود نوشتارتان می‌توانید از این منابع کمک بگیرید:
- دستور خط فارسی فرهنگستان
- فرهنگ املایی فارسی (کلمات را چطور بنویسیم؟)
- اصول و آیین نگارش و درست‌نویسی
بسیار عالی بود . ممنون از شما.
متأسفانه در اغلب اوقات این سردرگمی در مواردی که ذکر کردید وجود داره که با کمی دقت قابل اصلاحه.